Kişilik, kişinin günlük yaşamdaki karakteristik duygusal ve davranışsal özelliklerinin tümü olarak tanımlanır.

Kişilik bozukluğu, insanların çoğunda bulunan özelliklerin ötesinde karakter özelliklerinin bir varyantıdır. Kişilik özellikleri uyuma dönük değilse, esneklikten yoksunsa, işlevsel bozukluğa ve öznel rahatsızlığa (distres) yol açıyorsa kişilik bozukluğundan söz edilir. Bu kişiler çocukluktan beri süregelen sorunlarını reddederler ve psikiyatrik yardım aramazlar. Belirtiler benlikle uyumludur (egosintonik). Çevre ile çatışırlar ve çevreyi kendilerine uydurmaya çalışırlar (alloplastik uyum). Sergiledikleri tutum ve davranışlardan dolayı anksiyete duymazlar.

Kişilik Bozukluklarının DSM-4’e göre sınflaması:

A Kümesi: Paranoid, şizoid, şizotipal kişilik bozuklukları

B Kümesi: Antisosyal, borderline, histrionik, narsistik kişilik bozuklukları

C Kümesi: Avoidan (kaçınan), bağımlı, obsesif kompulsif kişilik bozuklukları

ETYOLOJİ

1) Genetik: Şizotipal kişilik bozukluğunda genetik faktörler en sık görülür. Antisosyal kişilik bozukluğu ile alkol kullanım bozukluğu, histriyonik kişilik bozukluğu ile somatizasyon bozukluğu arasında güçlü bir ilişki vardır. Çocuklukta belirlenen huy faktörleri erişkinde kişilik bozukluğu ile ilişkili olabilir. Örneğin; yapısal olarak korkak bir çocukta avoidan kişilik bozukluğu, çocuklukta SSS disfonksiyonu ve minimal beyin hasarı geçirmiş kişilerde antisosyal ve borderline kişilik bozukluğu gelişebilir.

2) Biyolojik faktörler: Yapılan çalışmalarda impulsif özellik gösteren kişilerde testosteron, östrojen, 17 östrodiol düzeyleri yüksek bulunmuştur.Sosyallik ve aktivite ile ilişkili olan, platelet MAO düzeyi sosyal aktiviteleri yüksek olanlarda ve şizotipal kişilik bozukluğunda düşük bulunmuştur. Agresif ve impulsif kişilerde 5HIAA düzeyi düşük bulunmuştur. EEG incelemelerinde borderline ve antisosyal kişilik bozukluklarında yavaş dalga aktivitesi gösterilmiştir.

3) Psikoanalitik faktörler: Freud’a göre; kişilik özellikleri psikoseksüel döneme fiksasyon ile ilişkilidir. Örneğin; oral karakter pasif-bağımlı, anal karekter inatçı cimri bir kişilik özelliği gösterir. Reich’e göre; her kişilik bozukluğu bir savunma kümesidir. Kişi bunları iç dürtülerden ve anksiyeteden, depresyon, suçluluk, kuşkuculuk duygularından kurtulmak için kullanır ve bu duygularını yener. Savunmalar baskın ve katıdır.

Diğer bir önemli özellik; çocuğun anne ya da önemli başka bir kişi ile özdeşim kurması sonucu kendi özelliklerini oluşturmasıdır. Kişilik gelişiminde rol alan bu ilişki kişiler arası ilişkilerde önemlidir.